Pięliśmy się po kruszejących schodach a z nieba lał się niemiłosierny żar. Wytchnienie dawał cień wież strażniczych. Wielki Mur Chiński wywarł na nas ogromne wrażenie. Niegdyś granica między światem dobra i zła, a dzisiaj najbardziej oblegana atrakcja turystyczna i symbol minionej potęgi zjednoczonego Cesarstwa Chińskiego. Zebraliśmy 10 ciekawostek, które najbardziej nam utkwiły w pamięci po odwiedzeniu tego niezwykłego miejsca.
1. Od symbolu despotyzmu do symbolu potęgi
Fakt 1. W pierwotnym wyobrażeniu narodu Wielki Mur Chiński był symbolem despotycznych rządów, słabej armii oraz cierpienia zwykłych ludzi pod rządami hegemonów, którzy w mozole wznosili budowlę. Wszytko się zmieniło w 1972, kiedy prezydent Stanów Zjednoczonych Richard Nixon podczas wizyty dyplomatycznej w Chinach powiedział:
I think that you'd have to conclude that this is the Grat Wall and it had to be built by a great people.
Należy stwierdzić, że tak Wielki Mur musiał być wzniesiony przez wielkich ludzi
Historyczna wizyta Nixona przyczyniła się do gwałtownego wzrostu turystyki na Wielkim Murze Chińskim, który dla narodu chińskiego stopniowo stawał się dumą i symbolem potęgi.
2. Wielki Mur Chiński z kosmosu
Fakt 2. Wbrew wielu przekonaniom Mur Chiński nie może być widziany ludzkim okiem z powierzchni Księżyca. Ten mit został rozpowszechniony w dekadzie pierwszych lotów kosmicznych. Dopiero zdjęcia satelitarne przy użyciu fotografii w podczerwieni (termowizyjnej), które zostały poddane silnej obróbce ukazały Wielki Mur Chiński w swoje okazałości.
3. Od początku dynastii Qin
Fakt 3. Budowa północnej część Muru Chińskiego została rozpoczęta z panowania Qin Shi Huang – pierwszego, który podporządkował sobie tak zwane Walczące Królestwa i zapoczątkował panowanie dynastii Qin (Ch’in według transkrypcji Wade-Giles i stąd też nazwa Chiny). Podjął on decyzję o zabezpieczeniu swego państwa przed barbarzyńskimi plemionami ze stepów północy (nazywanymi wówczas Hu). W tym celu postanowił połączyć w jeden system mury, wzniesione wcześniej przez chińskie państwa, które próbowały w ten sposób odizolować się od niebezpieczeństwa. Legenda głosi, że jeden z jego wróżbitów przewidział, że dynastia Qin upadnie z rąk północnych plemion barbarzyńskich.
4. Obrona przed barbarzyńcami i demonami
Fakt 4. Wielki Mur Chiński służył nie tylko jako obrona cywilizacji chińskiej przed barbarzyńcami. Miał też chronić przed demonami hulającymi po nieurodzajnych stepowych terenach. Mur nigdy nie był budowany w prostej linii, ponieważ wierzono, że demony mogą przemieszczać się właśnie w linii prostej nie będąc w stanie przekroczyć zakrzywionych formacji oraz obejść rogów.
Oprócz funkcji obronnych Wielki Mur Chiński umożliwiał także kontrole graniczne, pozwalające nakładać cła na towary przewożone Jedwabnym Szlakiem oraz regulację handlu, a także zarządzanie migracją ludności.
5. Najdłuższy cmentarz na ziemi
Fakt 5. Przez niektórych Wielki Mur Chiński jest uważany za najdłuższy cmentarz na ziemi. Ludzie byli zmuszani do pracy przy budowie. Pod przymusem szczególnie byli rekrutowani wieśniacy, kryminaliści, pojmani żołnierze, podbici możnowładcy i inni przeciwnicy władzy. Mówi się, że co trzeci mężczyzna w ówczesnym imperium uczestniczył w budowie muru i tylko trzech na dziesięciu rekrutowanych powróciło do domu. Według nakazu Qin Shi Hiang każdy z robotników drzemiących przy budowie miał być pochowany żywcem w środku tej masywnej budowli. Ciała padających ze zmęczenia robotników były zwyczajnie grzebane w środkowej części muru.
Komentarz: Coraz częściej uważa się, że jest to nieprawdą, gdyż grzebanie ciał wewnątrz muru mogłoby nadwątlić jego konstrukcję. Warto jednak podkreślić, że mur był budowany (lub odbudowywany) przez wiele dynastii na przestrzeni kilkuset lat. Mur, w zależności od dostępnego materiału budulcowego i ówczesnej techniki, był budowany z cegieł, kamieni, ziemi, a nawet patyków. Nic nie zaprzecza faktu, że ludzie mogli być grzebani podczas budowy, gdyż podobne praktyki były stosowane podczas innych budowli, na co wskazują źródła w Wielkiej Bibliotece w Pekinie.
6. Nietypowa zaprawa murarska
Fakt 6. Wielki Mur Chiński to jedna z najsolidniejszych konstrukcji na ziemi. Cegły sklejono między innymi za pomocą mąki ryżowej wymieszanej z wodą.
7. Sieć wielu fortyfikacji
Fakt 7. Wydawać by się mogło, że Mur to jedna ciągła konstrukcja. W istocie składa się on z sieci odcinków budowanych w różnych okresach. Pierwotnie każde z królestw przed zjednoczeniem w Cesarstwo Chińskie miało swój własny mur strzegący granic. Mimo to Wielki Mur Chiński uznany jest za najdłuższy obiekt na świecie wybudowany przez człowieka.
8. Najazd Czyngis-chana
Fakt 8. Właśnie ze względu na to, że Wielki Mur Chiński jest budowlą nieciągłą, mongolski władca Czyngis-chan nie miał problemu, by w XIII w.n.e. podbić północne Chiny i opanować cały kraj przez blisko całe stulecie.
9. Niechciany symbol burżuazji
Fakt 9. Podczas wielkiej proletariackiej rewolucji kulturalnej Mur miał bardziej niż kiedykolwiek symbolizować despotyzm burżuazji. Władza zezwalała na rozbiór historycznej konstrukcji w celach pozyskania materiału do budowy domów i farm.
10. Rozstanie w wielkim stylu
Fakt 10. Wielki Mur posłużył parze artystów performerów jako sceneria ich ostatniego wspólnego projektu. W 1988 roku Marina Abramovic i Ulyan wyruszyli z przeciwległych krańców Muru – ona ze wschodu, on z zachodu. Para spotkała się po dziewięćdziesięciu dniach wędrówki aby ostatecznie się pożegnać. Przyznacie chyba, że to się nazywa rozstanie w wielkim stylu.
Piśmiennictwo
[1] Ann Toler, Bruce Nash, Modern Marvels: The Great Wall of China, The History Channel, 1997.
[2] China’s Wall Less Great in View from Space, NASA, 5 września 2005, dostęp: 11 czerwca 2021.
[3] Gideon Shelach-Lavi, Ido Wachtel, Dan Golan, Otgonjargal Batzorig, Chunag Amartuvshin, Ronnie Ellenblum, William Honeychurch, Medieval long-wall construction on the Mongolian Steppe during the eleventh to thirteenth centuries AD, Antiquity, 94 (375): 724–741, 9 czerwca 2020.
Poczytaj więcej na blogu o całej wyprawie Azja Express.
15 odpowiedzi
Rany, informacja o ilości osób, które zginęły przy budowie Muru mrozi krew w żyłach…. Historia niektórych popularnych miejsc powinna być szerzej rozpowszechniana.
A ja byłam przekonana, że jednak Mur jest widoczny z Księżyca…. Murowanie żywcem robotników, którzy odpoczywali i przysypiali podczas pracy to naprawdę coś starszego, zresztą to że budowa pochłonęła tyle osób sprawia, ze na takie budowle patrzy się z zupełnie innej perspektywy
Robi olbrzymie wrażenie. Wielki mur to jedna z tych oklepanych atrakcji które mimo zmasowanego ataku turystów chciałbym zobaczyć na żywo… 🙂
Myślę, że trudno tutaj mówić o zmasowanym ataku turystów. Czy widzisz tam jakiegoś na zdjęciach? Zapewniam, że to nie post-produkcja. (-:,
To jedno z tych zakątków ziemi, które chciałabym zobaczyć, choć świadomość, że stąpasz po „grobach” zmarłych ze zmęczenia pracowników znacząco odbiera 'glamour’ temu miejscu.
Prawda to! Mnie przykładowo takie uczucie przeszywa, kiedy czasami przechadzam się ulicami Warszawy. Jest wiele miejsc, gdzie działa się tragedia, spoczywają kości przodków i przelała się krew. Nie zapominajmy o tym i szanujmy duchy nieobecnych.
Podobno na Murze trudno znaleźć jakieś fajne, spokojne miejsce… z tego, co słyszałem, to wiele miejsc jest tam urządzonych pod tzw. azjatyckie zwiedzanie (1000 fotek na minutę, szybkie przebiegnięcie i ogólny gwar). Szkoda, że robi się z takiego wspaniałego miejsca [które niestety zostało okupione cierpieniem tysięcy ludzi], taką papkę dla turystów…
Czy byłeś tam osobiście? To jest dość utarte przekonanie, które nie zawsze ma odzwierciedlenie w rzeczywistości. Czy widzisz na zdjęciach tabuny ludzi? Faktycznie w niektórych miejscach jest pełno turystów, ale Mur Chiński to ciągnąca się na setki kilometrów konstrukcja. Każdy może znaleźć coś dla siebie. My tam spędziliśmy kilka godzin pokonując kilometry i wróciliśmy, kiedy dopadła nas monotonia. Bez pośpiechu…
Na który fragment Muru się wybraliście? Będę w Chinach w grudniu i marzy mi się Wielki Mur, ale próbuję znaleźć alternatywę dla najpopularniejszego odcinka w Badaling. Na Waszych zdjęciach właściwie zero turystów 🙂
Cofam pytanie, już doczytałam, że to Badaling 🙂 co nie zmienia faktu, że jestem w szoku, że jest kompletnie pusto!
Cześć Justyna. (-:, To wszystko zależy, którą bramą wejdziesz. Ta część muru nie jest najnowsza i zarazem największa, i dlatego cieszy się mniejszym zainteresowaniem. Poza tym nie jest dostępna przy użyciu powszechnego transportu publicznego. Zerknę do notatek oraz zdjęć i dam Ci znać, jak dokładnie się to miejsce nazywało.
Cześć, ja również przyłączam się do pytania, o szczegóły dotarcia w wasze miejsce 🙂 w Pekinie będę już w piątek i chciał bym doświadczyć takich widoków jak wasze.
Właśnie sprawdziłem na zdjęciach, cóż to za miejsce. Jest napisane „The Second Scenic Spot of Badaling Great Wall”. To w tym miejscu król Chuang pokonał przeważające wojska Puyi w dynastii Ming. To miejsce nazywa się Sixia Pass. Jeżeli wpiszecie w tę nazwę w wyszukiwarce internetowej, to wszystko okaże się jasne. (-:,
w ciągu 2000 lat budowania? przeliczając na jeden dzień pracy to 1,4 cennego ludzkiego życia na dzień. Statystyki z każdej wojny od czasów Chrystusa, inkwizycji, wojen światowych to jest przerażające 🙁