Ciekawostki o Nowej Zelandii – od A do Z

A. – Atmosfera

Powietrze jest tutaj znacznie czystsze, ponieważ znajdujemy się na półkuli południowej. Tu zamieszkuje jedynie 10% całej ludności świata oraz znaczną powierzchnię zajmują oceany i morza, co skutkuje mniejszemu zapyleniu i zanieczyszczeniu atmosfery. Dzięki temu natężenie promieniowania UV jest znacznie silniejsze niż na półkuli północnej, zatem należy zwrócić szczególną uwagę na ochronę skóry.

B. – …
Ta litera nie istnieje w maoryskim alfabecie 🙂 Podobnie jak c,d,e,f,g

C. – Christchurch
Kiedy przyjechałam tu spragniona wielkomiejskiego życia (w Danii mieszkam w maleńkim miasteczku) trochę się rozczarowałam. Deptaki, place, placyki, parki, tu i ówdzie stary dom, neogotycki kościół czy inny budynek użyteczności publicznej. Wszystko to jednak nijak ma się do miast Europy. Największe miasto na Wyspie Południowej i trzecie co do wielkości na całej Nowej Zelandii – Christchurch – jawiło mi się prowincjonalnie. Przypadkowo wciśnięte w wolną przestrzeń budynki, blaszane zadaszenia nad chodnikami, wieczny teren budowy z uwagi na wrześniowe trzęsienie ziemi  – to Christchurch. Trochę Bazaru Różyckiego, trochę szklano-metalowej nowoczesności w hotelach i biurowcach, trochę awangardy w uliczce pubów i klubów nocnych, trochę blichtru i szyldów z rozpoznawalnymi markami na głównym deptaku. Odnoszę wrażenie, że względy estetyczne miały dla osadników drugorzędne znaczenie i tak zostało po dziś dzień. Do Christchurch czuję jednak sentyment ogromny, bo patrzyłam jak legło w gruzach i widziałam jak z gruzów się podnosi. Podziwiam mieszkańców za ich upór i determinację i za to, jak bardzo potrafią się zjednoczyć w obliczu nieszczęścia.

D. – Deskorolki
To rzecz kultowa. Ma ją każdy szanujący się młodzian. Co ciekawe na deskorolkach jeżdżą też dziewczęta. W miastach skate parki są tak powszechne jak place zabaw. Deskorolka to coś więcej niż  zabawa i sport. To styl życia. Nie spotkasz tu „skejta” bez deski – jeśli należysz do subkultury, musisz znać kilka tricków i nie koniecznie nosisz za luźne spodnie, vansy i bluzę o dwa numery za dużą.

E. – Elektryczność
Na Nowej Zelandii głównym źródłem energii są elektrownie wodne, co umożliwia gęsta i w miarę uregulowana sieć rzeczna. Elektrownie występują głównie na Wyspie Południowej, co stanowi problem. Wyspa Północna jest niemal całkowicie zależna pod tym względem od siostrzanej wyspy. Czasami zdarzają się przerwy w dostawie prądu.

F. – Fast food
Pora lunchu trwa od 12 do 14. Restauracje i bary oferujące tańsze menu właśnie w tych godzinach przeżywają oblężenie. Od 14 do 16 restauracje się zamykają, by ponownie otworzyć w porze kolacji. Fast food (a raczej street food) jest tu niezwykle popularny, jednak dominują tu bary szybkiej obsługi typu „take away” z kuchnią azjatycką. Mnie zdziwił fakt, że nawet sushi można podawać w tej formie. Mnie ten styl kulinarny kojarzy się raczej z celebrowaniem i tradycją, a nie plastikowymi tackami i pośpiechem. Za Azjatami podążają Hindusi zorganizowani w sieciówki. Trzeba przyznać, że wiedzą jak ładnie urządzić wnętrze. Typowy fast food znany Europejczykom, serwujący frytki, burgery, czy hot dogi nie jest popularny. W tej dziedzinie bezkonkurencyjnie króluje fish & chips, najtańsze (od 3NZ dol za zestaw) i najbardziej charakterystyczne danie obiadowe. Świadomość zdrowego żywienia powoli dociera i tu, ale czasami ciężko odmówić sobie soczystej ryby podawanej z gigantycznymi cząstkami ziemniaków przesypanych gruboziarnistą solą.

G. – Górołażenie
Cała Wyspa Południowa obejmuje tereny górzyste lub góry wysokie. Wystarczy wyjrzeć za okno by ujrzeć wzgórza Port Hills, jednak 'prawdziwe’ góry to Alpy Południowe. Tam można poznać Nową Zelandię od tej dzikiej strony. Trekking jest bardzo popularny wśród tubylców. Praktycznie każdy uprawia tu jakiś sport związany z górami, lub inny sport ekstremalny. Sieć szlaków wiedzie wzdłuż i w szerz łańcucha. Można wyjść i przez tydzień nie spotkać człowieka, zaszyć się w jednej z wielu górskich chatek, które rozmieszczono tak, by codziennie można było znaleźć schronienie bez konieczności rozbijania namiotu.

H. – Historia
200 lat osadnictwa na Nowej Zelandii to niedużo w zestawieniu z dziejami starego kontynentu, dlatego mieszkańcy wyspy pieczołowicie pielęgnują wszelkie pamiątki z dawnych czasów. Płyty pamiątkowe, pomniki i muzea – wszystko to by upamiętnić trud pierwszych osadników i ich starania w zbudowaniu „nowego świata”.

I. – Imigranci
Mimo restrykcyjnej polityki migracyjnej Nowa Zelandia jest ulubionym kierunkiem migracji ludności azjatyckiej – głównie Chińczyków. Dużo też Hindusów i Arabów. Nowa Zelandia kusi dobrobytem, wysokim rozwojem gospodarczym i gościnnym nastawieniem – o dyskryminacji rasowej słyszy się niezwykle rzadko. Do Nowej Zelandii nadal migrują też Europejczycy, głównie Brytyjczycy. Usłyszałam opinię, że są to zazwyczaj ludzie, którzy nie odnaleźli się w realiach ekonomicznych, zatem ich motywacje są takie same jak pierwszych osadników wyspy. Sami Nowozelandczycy z kolei migrują do Australii w poszukiwaniu „wielkiego świata”, znudzeni prowincjonalną ojczyzną.

J. – Język
Urzędowe języki to Maori i Angielski Nowozelandzki, który bardzo różni się od angielskiego, jakiego uczymy się w szkołach. Nowozelandczycy mówią bardzo szybko i niektóre samogłoski wymawiają zupełnie inaczej niż w uniwersalnym angielskim. Najbardziej charakterystyczna i wyraźnie słyszalna jest zamiana „e” na „i”. Zamiast „pen” usłyszymy zatem „pin”, „ten” – „tin”, a mnie najbardziej podobało się „whatever” wymawiane jak „łatiwir” 🙂 Zapytaliśmy amerykańskich turystów jak dla nich brzmi ten niezwykły akcent. Powiedzieli, że uroczo. Dodali też, że Nowozelandczycy używają zwrotów i określeń, które w Ameryce uchodzą za archaizmy.

K. – Kiwi
Kiwi to nie tylko zwierzę, ale też rodowity Nowozelandczyk a także styl życia. Być Kiwi to: nie przejmować się niczym, mieć wesołe usposobienie, nie zawracać sobie głowy problemami całego świata, nie przepracowywać się zbytnio. Na pierwszy rzut oka Kiwi to obibok i ignorant. Nie, to błędne odczucie. Mieszkańcy Nowej Zelandii żyją po prostu inaczej, powoli, w pewnej izolacji, co bez wątpienia ma odzwierciedlenie w ich stylu życia.

L. – Ludzie
Rdzenni mieszkańcy wysp to Maorysi, którzy przypłynęli tu z Polinezji. Ludność ta cieszy się tu licznymi przywilejami i szacunkiem. Kultura maoryska podtrzymywana jest przez liczne ośrodki i stowarzyszenia. To też niezłe źródło dochodów dla turystyki, bo wszystko co maoryskie jest egzotyczne i bardzo „trendy”. Elementy kultury i sztuki maoryskiej wplatają się w życie Pākeha – nie-maoryskich mieszkańców Nowej Zelandii. Wiele nazw geograficznych i nazw zwierząt zachowano w języku tubylców.

M. – Moda
Moda odzwierciedla mentalność Kiwi. Luz, swoboda i eklektyzm. Uczniowie szkół podstawowych i średnich  zmuszeni są nosić mundurki, ale po lekcjach jest kolorowo i wzorzyście. Ubrania są tanie, dzięki czemu młodzież może pozwolić sobie na eksperymenty. Raz widziałam dziewczę w szortach odsłaniających więcej niż moje bokserki. Pojawiają się też dziewczęta emo w różowych perukach oraz zupełnie neutralni chłopcy, na co zwracam szczególną uwagę by porównać ich do młodych, przestylizowanych Duńczyków w sweterkach koloru baby blue z nastroszonymi grzywkami niczym z katalogu o modzie. Nie dziwi mnie już zestawienie ortalionowych spodni dresowych z martensami. Nie zdziwi mnie już chodzenie boso po centrum handlowym i jeszcze to, że bluza dresowa i tenisówki to klasyczny strój na miasto kobiet w starszym wieku. Początkowo odebrałam wygląd mieszkańców za przejaw złego smaku, ignorancji i braku potrzeby dbania o wygląd, ale to przecież jest ich unikatowy styl… Kiwi-style.

N. – Niebo-na-odwrót
Wszystko na półkuli południowej jest na odwrót. Słońce wędruje po północnej stronie nieba, zatem dla Nowozelandczyków północ kojarzy się z ciepłem a południe z chłodem! Księżyc „cofa się do przodu”, i „dopełnia w tył”, co znaczy, że gdy przyjmuje kształt litery C, to dąży do pełni, a gdy przyjmuje kształt litery D, zbliża się do nowiu (znika).
Dla amatorów obserwacji nocnego nieba nie lada to gratka wybrać się poza miasto i przyjąć pozycję horyzontalną. Niewielkie zanieczyszczenie atmosfery ułatwia obserwację gwiazd, dodatkowo sprzyja słabe zaludnienie Wyspy Południowej (mniej świateł z miast). Najbardziej charakterystycznym i rozpoznawalnym gwiazdozbiorem na nieboskłonie jest gwiazdozbiór Oriona.

O. – Opos
W życiu codziennym opos to rozjechana plama i kłębek futra. To także materiał na ubranie oraz szkodnik, zżerający buki południowe oraz jaja kiwi. Dobry opos to martwy opos, o czym już pisałam.

P. – Prowincja
Dla wyspiarzy z północy prowincją jest Wyspa Południowa. Społeczno-ekonomiczna analogia do sytuacji w Stanach Zjednoczonych z okresu Wojny Secesyjnej – bogata północ, gdzie skupiają się ośrodki przemysłu i usług wyższego rzędu, oraz prowincjonalne południe – rolnictwo i turystyka. Ale to właśnie Wyspa Południowa jest perełką Nowej Zelandii – to tutaj Peter Jackson nakręcił Władcę Pierścieni, właśnie ze względu na zapierające dech w piersiach widoki. Korzystny klimat sprzyja rozwojowi rolnictwa, które zaopatruje półpustynną Wyspę Północną. Niekiedy też rolnicy prowadzą hotele i pensjonaty. Małe miasteczka zmieniają się powoli, lub nie zmieniają wcale, dlatego czasami ma się wrażenie, że czas stanął tam w miejscu.